Ἡ μεγαλύτερη μορφὴ τοῦ πρὸ - ἐπαναστατικοῦ Ἑλληνικοῦ διαφωτισμοῦ ἦταν ὁ *Διδάσκαλος τοῦ Γένους* ὁ Ἀδαμάντιος Κοραὴς ὁ Σμυρναῖος .

Ἡ ἀφύπνιση τοῦ Κοραῆ πηγάζει ἀπευθείας ἀπὸ τὰ γεγονότα τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως , καθὼς παρακολουθεῖ ἀπὸ τὸ παράθυρο τοῦ σπιτιοῦ του στὸ Παρίσι τὴν μεγαλειώδει πομπὴ ποὺ ἀκολούθησε τὰ λείψανα τοῦ φιλοσόφου Βολταίρου .

Καὶ ὅπως λέει ὁ ἴδιος ὁ Κοραὴς , δὲν τὸν συγκίνησε ἡ μεγαλοπρέπεια τῆς πομπῆς ἀλλὰ *Ὅταν εἶδον τὰ βιβλία τοῦ Βολταίρου φερόμενα εἰς θρίαμβον καὶ περικυκλωμένα ἀπὸ πλῆθος ἀκαδημαϊκῶν τότε ἤθελον νὰ σὲ ἔχω πλησίον μου μάρτυρα καὶ τῆς ἀγανακτήσεως μουκαι τῶν δακρύων φίλε μου , ἀληθινῶν δακρύων ἀπαρηγόρητων τὰ ὁποία δάκρυα μὲ ἔκαμε νὰ χύσω ἡ ἀνάμνησις ὅτι οὕτω καὶ οἱ (Ἕλληνες) προπάτορές μου , οἱ ἀμίμητοι Ἕλληνες , ἤξευρον νὰ τιμῶσι τὴν σοφία* .

Ἡ ἀποθέωση τοῦ φιλοσόφου Βολταίρου κάνει τὸν Κοραὴ νὰ θυμηθεῖ ἀκόμα περισσότερο τὸ κατάντημα τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων καὶ τότε στρέφεται ἡ ὀργὴ τοῦ ἐνάντια στοὺς καλόγερους ποὺ τοὺς θεωρεῖ κυρίως ὑπεύθυνους γιὰ τὸ κατάντημα τῶν ραγιάδων , καὶ γράφει ὁ Κοραής : *Καὶ ὑμεῖς (= ἐσεῖς) , ἄθλιοι καλόγηροι ἀντὶ νὰ ζητῆτε νὰ ἰατρεύσητε τὰς πληγᾶς τοῦ γένους , ἐγίνετε χείρονες καὶ αὐτῶν τῶν Τούρκων , ὑμεῖς (= ἐσεῖς) , οἱ ὁποῖοι ἔπρεπε νὰ εἶσθε τὸ ἅλας καὶ τὸ φῶς τῶν κοσμικῶν , ἐμωράνθητε , ἐσκοτίσθητε καὶ πανταπάσιν ἠχρειώθητε....Ἔπειτα ζητεῖτε σέβας παρὰ τοῦ λαοῦ....*

Ὁ Κοραὴς ἀπέβλεπε τὴν ἀνασύσταση τῆς Ἑλλάδας καὶ στὴν ἀναβίωση τοῦ ἀρχαίου δολοφονημένου λαμπροῦ πολιτισμοῦ της .

Σύμφωνα μὲ τὸν Κοραὴ , ὁ πολιτισμὸς ἔπρεπε νὰ ἐπανέλθει στὴν κοιτίδα τοῦ τὴν Ἑλλάδα . Τὰ πνευματικὰ , τὰ ἰδεολογικὰ καὶ τὰ πατριωτικά τους ἰδανικά, οἱ Ἕλληνες ἔπρεπε νὰ τὰ ἀναζητήσουν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα - στὴν Ἑλληνικὴ Παιδεία καὶ ὄχι στὰ ἱερατεῖα τῆς ἐβραιογενοὺς χριστιανικῆς θρησκείας καὶ εἰς τὰ ἐβραιογενὲς βιβλία τοὺς τὴν Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη , θρέμα καὶ δημιούργημα ἑβραίων μόνον .

Αὐτὴν τὴν πραγματικότητα ἀποδοκιμάζει ὁ πατὴρ Γεώργιος Μεταλληνὸς ὁ ὁποῖος γράφει : *Στὶς εὐρωπαϊκὲς αὐλὲς ....καθορίσθηκε ὁ χαρακτήρας τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως , ποὺ δὲν θὰ ἔχει πιὰ ρωμαϊκὸ - οἰκουμενικὸ χαρακτήρα ἀλλὰ στενὰ ἐθνικὸ (δηλαδὴ Ἑλληνικὸ) καὶ κὰτ΄οὐσίαν *ἀρχαῖο- ἑλληνικό* . Θὰ εἶναι ἐπανάσταση τῶν Ἑλλήνων τοῦ Ἑλλαδικοῦ θέματος ὄχι μόνον ἐναντίων τῶν Τούρκων  ἀλλὰ καὶ ἐναντίων της Ρωμαϊκῆς Ἐθναρχίας ...τῶν Βυζαντινῶν* .

Ἀποδοκιμάζει λοιπὸν ὁ Γ. Μεταλληνὸς τὴν ἐπανάσταση τῶν Ἑλλήνων γιὰ μία ἐλεύθερη Ἑλλάδα .

Ὁ Κωνσταντῖνος Κούμας (*Ἱστορία Ἀνθρωπίνων Πράξεων* 12ος τόμος γράφει : *Ἐκ ΄τῶν πολλῶν καλῶν τὰ ὁποία ἐνήργησεν ἡ γλώσσα τοῦ Κοραῆ, ἐν εἶναι ἡ σύστασις νέων σχολείων , τὰ ὁποία ὠφέλησαν ὅλον τὸ γένος* . 

Γράφει ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων στὴν *Πατρικὴ Διδασκαλία* του ὅτι :

*...Ὁ Κύριος διὰ νὰ φυλάξι καὶ αὔθις ἀλώβητον τὴν ἁγίαν καὶ ὀρθόδοξον πίστιν ἠμῶν τῶν εὐσεβῶν καὶ νὰ σώση τοὺς πάντας...Ἤγειρεν ἐκ΄τοῦ μηδενὸς τὴν ἰσχυρᾶν αὐτὴ βασιλεία τῶν Ὀθωμανῶν , ἀντὶ τῆς τῶν Ρωμαίων ἠμῶν βασιλείας ἡ ὁποία εἶχεν ἀρχίσει , τροπὸν τινὰ , νὰ χωλαίνη εἰς τὰ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως φρόνημα* .

Καὶ ἀπαντάει στὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων ὁ Ἀδαμάντιος Κοραὴς :

*Ἡ τάχα δὲν εὔρηκεν ὁ Χριστὸς ἄλλον μέσον παρὰ τὴν μισόχριστον τῶν Ὀθωμανῶν θρησκείαν , διὰ νὰ στηρίξει τὴν τὴν ἰδικήν του*; Δὲν εὔρηκεν *ἄλλο μέσο νὰ σώση τὰ πρόβατά του πλὴν τοῦ νὰ τὰ παραδώση εἰς αὐτὸ τὸ στόμα τοῦ λύκου;* .  Α. Κοραής : *Ἀδελφικὴ Διδασκαλία*, *Ἅπαντα* ἐκδόσεις Βαλέτα .

Ἔχει καλλιεργηθεῖ ἡ πεποίθεση πὼς οἱ Τοῦρκοι ἐμπόδιζαν τὴν ἵδρυση σχολείων . Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι οὔτε καν ἀσχολήθηκαν μὲ τὸ ζήτημα αὐτὸ . Ἀντιθέτως τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἦταν ἐκεῖνο ποὺ κήρυξε ἀμέσως *ἱερὸ πόλεμο* κατὰ τῆς γνώσης , τρομοκρατώντας μὲ ἀφορισμοὺς καὶ διώξεις τοὺς δασκάλους ποὺ δίδασκαν θετικὲς ἐπιστῆμες καὶ ἑλληνικὴ φιλοσοφία στὴν ὑπόδουλη Ἑλλάδα .

Ἂς μιλήσουμε λοιπὸν γιὰ τὶς ἐπεμβάσεις τῆς ἐκκλησίας στὴν Παιδεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ .

Ἀπὸ τὴ μιαρὰ μεταχείριση δὲν γλίτωσε οὔτε ὁ Βενιαμὶν ὁ Λέσβιος , ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους Ἕλληνες διαφωτιστὲς .

Ὁ Βενιαμὶν χειροτονήθηκε μοναχὸς στὸ Ἅγιο Ὅρος , σὲ ἡλικία 17 ἐτῶν . Ἀργότερα ἀνέλαβε τὴν τοπικὴ σχολὴ στὶς Κυδωνίες .

Ἡ φήμη τοῦ Λεσβίου καὶ τῆς σχολῆς τῶν Κυδωνίων ἐξαπλώθηκε σὲ ὅλη τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ ἀνώτατα ἱδρύματα τῆς Ἀνατολῆς .

Ἐναντίων του Βενιαμὶν στράφηκαν μὲ μένος ὁ Ἀθανάσιος Πάριος βαθύτατα μισέλληνας καὶ ὁ μέγας Ἱεροκῆρυξ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Δωρόθεος Βουλησμᾶς .

Ὁ βαθύτατα θρησκόληπτος Πάριος - ὁ ὁποῖος ἀργότερα ἁγιοποιήθηκε - κατηγόρησε τὸν μεγάλο Λέσβιο στὴν Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου , ἡ ὁποία τὸν καταδίκασε .

Οἱ ἱερεῖς τῆς Κυδωνίας ἰσχυρίστηκαν στοὺς Τούρκους ὄτο ὁ Βενιαμὶν διέδιδε ἐπαναστατικὲς ἰδέες . Ὁ Ὀθωμανὸς ναύαρχος Σεβδαλὴ πασὰς διέταξε τὸ κλείσιμο τῆς σχολῆς . 

Μετὰ τὴν ἔναρξη τῆς Ἐπαναστάσεως ὁ Βενιαμὶν ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸν πρώην ἱερέα Παπαφλέσσα συγκέντρωσαν πολεμοφόδια γιὰ τὸν ἀγώνα ἀπελευθέρωσης καὶ βοήθησαν εἰς τὴν ὀργάνωση τῆς ἐξέγερσης τῶν νησιῶν μας .

Ὁ Στέφανος Δούγκας μὲ δικά του χρήματα ἀγόρασε ὄργανα φυσικῆς ἀστρονομίας καὶ χημείας μὲ τὴν ἰδέα νὰ ἀνοίξει πανεπιστήμιο .

Τὸ πατριαρχεῖο τὸν κατηγόρησε πὼς *ἐπιχειρεῖ ὁ τολμητίας οὐτοσὶ ἐν τοιούτω προσχήματι , τὴ φιλοσοφικὴ ἐγκαθιδρυθεῖς οὐ μὲτ΄ὀλίγας φαντασίας ἕδρα τὴν φυσικὴν μετὰ τῆς ἀλγεβραϊκο - ἀριθμητικῆς παράδοσιν ἀσυμβιβάστως πάντη καὶ πάντως θεοπνεύστω συμβιβάζειν Γραφή* .

Ἡ ἀπειλὴ τοῦ ἀφορισμοῦ τὸν λύγισε καὶ παραιτήθη τοῦ σκοποῦ του .   

Ὁ ἱστορικός της Ἀθήνας Διονύσιος Σουρμελὴς μᾶς γράφει πὼς ὁ μητροπολίτης Γρηγόριος πρωτοστάτησε στὸ κλείσιμο τῆς σχολῆς τῆς Φιλομούσου Ἑταιρείας τῶν Ἀθηνῶν καὶ στὸν διωγμὸ τῶν διδασκάλων πατριωτῶν .

Ὅμως οἱ πατριῶτες δὲν τὸ ἔβαζαν κάτω , συνέχιζαν νὰ χτίζουν τὰ σχολεῖα .

Οἱ εὔποροι Ἕλληνες ἔμποροι καὶ ἀστοὶ δαπανοῦσαν ἀμύθητα ποσὰ γιὰ τὴν ἵδρυση σχολείων στὴν Τουρκοκρατούμενη Ἑλλάδα .

Οἱ ὑπόδουλοι ἄρχισαν νὰ ἀποκηρύτουν τὰ χριστιανικά τους ὀνόματα καὶ νὰ παίρνουν ἐθνικὰ ὀνόματα .

Ὁ Τερτσέτης ἀναφέρει πὼς ὁ ναύαρχος Κανάρης *ἐδιάβαζε ἔργον καὶ βίον τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ εἰς τὴν ἀνάγνωσιν ἔτρεχαν δάκρυα βρύση , οἱ ὀφθαλμοί του* .

Ἀπὸ τὰ 59 ὑδραϊκὰ καράβια , ποὺ ναυμαχοῦσαν τοὺς Τούρκους τὰ 56 εἶχαν ὀνόματα ἀρχαίων θεῶν καὶ ἡρώων . Το ἴδιο ἰσχύει γιὰ τὰ 37 ἀπὸ τὰ 45 σπετσιώτικα καράβια καὶ γιὰ τὰ 36 ἀπὸ τὰ 40 ψαριανὰ καράβια .

Οἱ προκηρύξεις τῆς Ἐπανάστασης ποὺ ἀναβαν φωτιὲς στὰ στήθη τῶν ἀγωνιστῶν ἐπικαλοῦνταν συνεχῶς τὴν ἀρχαιότητα καὶ τὰ ἐπαναστατικὰ κείμενα μνημονεύουν ἀδιάκοπα τὶς Θερμοπύλες , τὴν Σαλαμίνα , τὸν Μαραθώνα , τὶς Πλαταιὲς καὶ τοὺς ἥρωες τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας .

Ἡ Ἐκκλησία  οὐδέποτε ἀγκαλίασε τὴν *Ἑλληνικὴ Παιδεία* ἀντιθέτως τὴν πολέμησε μὲ κάθε μέσο καὶ σὲ κάθε ἐποχὴ ἂν καὶ ὑπῆρξαν ὁρισμένες φωτεινὲς ἐξαιρέσεις .

Μία ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐξαιρέσεις ἦταν καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἀγαπημένους μου ἥρωες , ὁ ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δίκαιος γνωστὸς σὲ ἐμᾶς ὡς Παπαφλέσσας .  Αὐτὸς δὲ ὁ Παπαφλέσσας μαζὶ μὲ τὸν Λέσβιο Βενιαμὶν βοήθησαν ἐπὶ κοινοῦ εἰς τὴν ὀργάνωση τῆς ἐξέγερσης τῶν νησιῶν μας .

Αὐτὸν τὸν ἥρωα Παπαφλέσσα τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἀποκαλοῦσε *ἀνέντιμον...., ἐξωλέστατον....,ἀλιτήριον.....,πορνικὸν ἀρχιμανδρίτη....* διότι ἀγάπησε τὴν Πατρίδα Ἑλλάδα , ὡς ἕνας ἀληθὴς Ἕλληνας .

Αὐτὸς δὲ ὁ Παπαφλέσσας ἦταν ὁ κινητήρας τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως , γιατί χωρὶς τὶς πιέσεις του δὲν θὰ ἔβγαινε ἡ Ἐπαναστατικὴ Διακήρυξι τῆς Βοστίτσας !

Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ πρώτου τμήματος τηςΕλλάδας , ὁ Οἰκουμενικὸς θρόνος συνέχιζε τὶς φιλότιμες προσπάθειες τοῦ διὰ τὴν , διὰ τῆς Ἐκκκλησίας , ἐπαναφορὰν εἰς ὑποταγὴν τῶν πληθυσμῶν τῆς κάτω (μόνης τότε ἐλευθέρας) Ἑλλάδας .

Ὁ Πατριάρχης γιὰ νὰ ἐπηρεάσει τοὺς ἐλευθερωθέντες καὶ τὸν ἴδιο τὸν κυβερνήτη Ἰωάννη Καποδίστρια ἔπεμψε στὸ ἐλεύθερο τμῆμα τῆς Ἑλλάδας Μάιο τοῦ 1828 τοὺς μητροπολίτες Νικαίας , Χαλκηδόνος , Ἰωαννίνων καὶ Λαρίσσης ὡς καὶ τὸν Πρωτοσύγκελλον τοῦ Πατριαρχείου , κομίζοντας συνοδικὴν ἐπιστολὴν την  ὁποία παρέλαβε ὁ Καποδίστριας .

Ὁ Μιχαὴλ Οἰκονόμου ἀναφερόμενος στὸ περιεχώμενο τῆς ἐπιστολῆς γράφει : *...δὶ ἢς (ἐπιστολῆς)  οἱ Ἕλληνες ὡς ὑποταγμένοι ἤδη θεωρούμενοι , ἐνσυθετοῦντο , προυτρέποντο καὶ ἐσυμβουλεύοντο εἰς πιστὴν ὑποταγὴν , ἐξ΄ἄλλου δὲ καὶ ἠπειλοῦντο*!

Αὐτὴ ἦταν ἡ ἀπάντηση τοῦ μεγάλου ἄνδρα Καποδίστρια : *Πάμπολυ αἷμα ἐχύθη , πάμπολλαι οὐσίαι ἐφθάρησαν εἰς διάστημα ὀκτὼ ἐτῶν πολέμου καὶ δυστυχιῶν, κὰθ΄οὖς ὁ τόπος οὗτος κατηφανίσθη ὥστε ὅλως διόλου ἀδύνατον ! εἶναι νὰ ἐπανέλθη ὁποιανδήποτε κατάστασιν πραγμάτων , βάσιν ἔχουσαν τὸ παρελθόν...*   

                                                                                 *Ἐν Πόρω τὴν εἰκοστὴ ὀγδόη Μαΐου

                                                                                   1928

ὑπογραφέντες οἱ :

                           Ἰωάννης Α. Καποδίστριας - Κυβερνήτης    

                           Σπυρίδον Τρικούπης - Γραμματέας τῆς Ἐπικρατείας* .        

Ὁ Κυβερνήτης Ἰωάννης Καποδίστριας δολοφονεῖται σὲ ἐκκλησία τοῦ Ναυπλίου .

Ἦταν πιὸ πολὺ Ἕλληνας ἂπ΄ὅσο ἔπρεπε γιὰ νὰ τοῦ ἐπιτρέψουν νὰ ζήσει .

Θεόφιλος Καΐρης (1784 - 1853)

Γεννήθηκε στὴν Ἄνδρο . Σπούδασε στὶς Κυδωνίες τῆς Μ. Ἀσίας , *παρὰ τῷ σοφωτάτω ἀρχιμανδρίτη καὶ σχολάρχη τῆς περιβόητου Σχολῆς Σωφρονίω Καμπανάκη , ἀδελφῶ τῆς μηρὸς αὐτοῦ* . Εὐμοίρησε νὰ ἔχει σοφότατους δασκάλους ὅπως τὸν θεῖο τοῦ Καμπανάκη , τὸν Βενιαμὶν τὸν Λέσβιο , τὸν Γρηγόριο Σαράφη καὶ ἐπίσης μὲ τὸν ἡγέτη τοῦ σκοταδισμοῦ Ἀθανάσιο τὸν Πάριο μὲ τὸν ὁποῖο ἦλθε σὲ μεγάλη σύγκρουση . Ἀφοῦ ἀποφοίτησε πῆγε στὴν Πάτμο ὅπου μελέτησε θεολογικὲς σπουδὲς καὶ ἔγινε μοναχὸς στὴν Πατριαρχικὴ Μονὴ τῆς Πάτμου .

Πῆγε στὴν Ἰταλία καὶ σπούδασε Μαθηματικὰ καὶ φυσικὴ καὶ ὡς ὑπότροφος στὴν Σορβόνη σπούδασε Ἑλληνικὴ κλασικὴ φιλοσοφία .

Μὲ τὴν ὑποστήριξη τοῦ Ἀδαμάντιου Κοραῆ τοποθετήθηκε στὴν Σχολὴ Ἀθηνῶν , ποὺ τελοῦσε ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψη τῆς φιλομούσου Ἑταιρείας , τὸν ὁποῖο διορισμὸ εἶχε ἐγκρίνει καὶ ὁ Μέγας Διδάσκαλος τῆς Σχολικῆς Ἐφορίας ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας ἀπὸ τὴ Βιέννη .

Ὁ τότε στὴν Ἀθήνα ἀρχιερέας , ὁ δεσπότης Γρηγόριος ἐξεμάνει καὶ κραδαίνων τὴν ἐπισκοπικὴ ράβδο , ἀπειλώντας τὸν Καΐρη ὅτι θὰ πάθει τὰ ἴδια μὲ τὸν Βενιαμὶν τὸν Λέσβιο . Ὁ Καΐρης μᾶς λέγει σχετικῶς τὰ ἑξῆς : *Ἔδωσα τόπον εἰς τὴν ὀργὴν καὶ οὐδόλως προεκάλεσα , ὡς ἀνέμενεν ὁ θηριώδης (ὁ δεσπότης Ἀθηνῶν Γρηγόριος) οὗτος τοπάρχης καὶ δεσπότης . Ἡ ἀγνόησίς μου αὐτὴ τὸν ἐξηρέθισε καὶ τὴν ἑπομένην ἡμέρα , μὲ τὴν ἔναρξιν τοῦ πρώτου μαθήματός μου - *Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν ἀριστοτελικὴν Λογικὴ* - βλέπω δύο ραβδούχους Τουρκαλβανοὺς νὰ ἐλέγχουν καὶ νὰ ποιοῦν σωματικὴν ἔρευναν εἰς τὸ εἰσερχόμενον ἀκροατήριον , τοὺς *ἀκουστικούς* , ὅπως τοὺς ἀποκαλοῦσα κατὰ μίμησιν τοῦ Πυθαγόρου . Τὸ ἐκπαιδευτικὸν ἀκροατήριον , μετὰ τὸ τέλος τοῦ πρώτου καὶ τελευταίου μαθήματος , ἐφοβεῖτο πλέον νὰ ἐξέλθη ἄνευ τῆς δικῆς μου ἐμπροσθοφυλακῆς...Ὄντως ἡ ταπεινώτης μου προεπορεύθην καὶ πρὶν ν΄ἀντιληφθῶ τί ἀκριβῶς συνέβη , μὲ ἀνήρπασαν τέσσερις χειροδύναμοι ραβδοῦχοι καὶ τὴ ἐπίβλεψεί του δεσπότου μὲ ἀνεβίβασαν εἰς ἕνα κάρρον καὶ μὲ ὁδήγησαν εἰς τὸν Πειραιά...* .

Ἠγκυροβόλησαν τὸν Καΐρη εἰς τὴν Σμύρνην , ὅπου *πεινῶν καὶ τρέμων ἐκ΄τοῦ κρύου μετέβην εἰς τὴν φιλόξενον Εὐαγγελικὴν Σχολὴν Σμύρνης . Ἐκεῖ συνήντησα τὸν πεφιλημένο μοὶ διδάσκαλον καὶ σχολάρχην Ἰωάννην Καλογερᾶν εἰς προκεχωρημένην ἡλικίαν . Μὲ περιέθαλψεν λέγων μοὶ*περιπαικτικά* : - υἱέ μου κατὰ πνεῦμα , ναυαγὸς ἔγινες ; - ὄχι , τοῦ ἀπαντῶ σεβαστικᾶ . Εἶμαι ναυαγὸς εἰς τὴν διδασκαλικήν μου ἐπιτήδευσιν . - Ἐλπίζω , ἀπάντησε μὲ πολλὴν καχυποψίαν καὶ νόημα ὁ πεφιλημένος ἅμα καὶ αὐστηρὸς παλαιός μου διδάσκαλος , νὰ μὴ ἔχης ναυαγήσει καὶ κατὰ τὸ ὀρθόδοξον Πνεῦμα - Ὄχι τοῦ ἀπαντῶ , εἶμαι πιστὸς ἀλλὰ καὶ ἐπιστήμων μαθηματικὸς . Συνεκινήθη ὁ Σχολάρχης καὶ μοῦ ἀπαντᾶ μετὰ ἐντιμότητος : - Τὸ ἒπ΄ἐμοῦ , ἐνόσω ζῶ καὶ ἀναπνέω καὶ σωφρονῶ ἐσὺ θὰ διδάσκης ὑπὸ τὴν φιλόξενον καὶ ἀνθεκτικὴν στέγην τῆς Εὐαγγελικῆς Σχολῆς Σμύρνης ἡ ὁ ὁποία συντηρεῖται δαπάναις τῆς Σχολικῆς Ἐφορείας τῶν Πατριαρχικῶν της Πόλεως ἱδρυμάτων , συνδρομαῖς πολλῶν εὐπόρων ὁμογενῶν* .

Ἔτσι ὁ Καΐρης σχολάρχευσε στὴν Εὐαγγελικὴ Σχολὴ γιὰ τρία ἔτη , ἐνῶ παρακολουθοῦσε μὲ ζῆλο τὴν φωνὴ τῆς αἱμασσούσας πατρίδος .

Ἔλαβε μέρος στὴν πρώτη κατὰ τῶν Τούρκων ἐξέγερση στὸ Ἰάσιον τῆς Μολδοβλαχίας ὅπου καὶ τραυματίστηκε σοβαρὰ στὸ πόδι .

Τὸ 1826 , βλέποντας τὰ παιδιὰ τῶν τιμημένων ἀγωνιστῶν ὀρφανὰ πιὰ νὰ γυρίζουν στοὺς δρόμους καὶ νὰ ζητιανεύουν , ἀποφάσισε νὰ ἱδρύσει τὸ 1ο Ἐθνικὸ Ὀρφανοτροφεῖο μὲ τὴ γενναία ἀρωγὴ τοῦ Κόμητος Ἰωάννη Καποδίστρια καὶ ἄλλων ὁμογενῶν , οἱ ὁποῖοι προσέτρεξαν στὴν πρόσκλησή του γιὰ τὴν περάτωση τοῦ ἀνθρωπιστικοῦ καὶ πατριωτικοῦ αὐτοῦ ἔργου . Ὄντως σὲ δύο χρόνια καὶ ἔξι μῆνες τὸ ἐθνικὸ ὀρφανοτροφεῖο στέγαζε 125 παιδιὰ σὲ δύο μεγάλα κτίρια  καὶ μὲ τὶς ἀδιάκοπες φροντίδες τοῦ ἱδρυτῆ τοῦ Καΐρη , ὁ ὁποῖος ἔλεγε : *Τὸ νὰ ταΐζης , νὰ ντύνης καὶ νὰ σπουδάζης τὰ ρημαγμένα παιδάκια εἶναι ἡ ὕψιστη θεολογία καὶ θεοσέβεια* . Τὸ ἔργο τοῦ Καΐρη ἦταν ὑποδειγματικὸ γιὰ ὅλη τὴν Εὐρώπη , ἂπ΄ὅπου κατέφθαναν οἱ γενναῖες εἰσφορὲς ὁμογενῶν καὶ φιλελλήνων πανεπιστημιακῶν καὶ ἀκαδημαϊκῶν ἰδίως Γάλλων οἱ ὁποῖοι ἐγνώριζαν τὸν Καΐρη προσωπικὰ ἢ ἐξ΄ἀκοῆς . Ταυτοχρόνως ὅμως ἄρχισαν νὰ ἐκδηλώνονται καὶ οἱ πρῶτες ἀντιδράσεις ἐναντίων του Καΐρη .  Οἱ ἐπιθέσεις ξεκίνησαν ἀπὸ φῆμες περὶ ἀπουσίας ὀρθοδόξου ἀγωγῆς στοὺς 120 τροφίμους τοῦ Ὀρφανοτροφείου . Ἀρχίσανε δημοσιογραφικὲς ἐπιθέσεις , προφανῶς πληρωμένων κονδυλοφόρων γιὰ νὰ ξεσηκώσουν τὰ ἀφώτιστα λαϊκὸ - ὀρθόδοξα στρώματα τὴν φθισικὴ πλειοψηφία τῶν ὀρθόδοξων - ταλιμπᾶν , ὡς θὰ λέγαμε στὶς ἡμέρες μας . Εἶναι πολλὰ δὲ τὰ ἐγκλήματα ποὺ ἔχει κάνει αὐτὴ ἡ φθισικὴ πλειοψηφία , κατὰ τοῦ Ρήγα Φεραίου , τοῦ Ὑψηλάντη , τοῦ Γενναίου Κολοκοτρώνη , τοῦ Κ. Κούμα , τοῦ Εὖ. Βούλγαρη , τοῦ Ν. Θεοτόκη , τοῦ Θ. Καΐρη , τοῦ Ἔλ. Βενιζέλου , τοῦ Ν. Καζαντζάκη , τοῦ Ἄν. Τρίτση , τοῦ Εὖ. Παπανούτσου , τοῦ Μ. Θεορωράκη....καὶ πολλῶν ἄλλων .

Φυλάκιση καὶ θάνατος τοῦ Καΐρη

Κατηγορήθηκε ὁ Καΐρης ὅτι διδάσκει καὶ εἰσηγεῖται γαλλικὸ - ἐπαναστατικὸ - ἀντιβασιλικὸ κίνημα . (Ἰδοὺ καὶ ἡ συμμαχία θρησκευομένων καὶ βασιλικῶν) . Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τὸν κατηγόρησε ἐπίσης ὡς ἄθεο καὶ ζήτησε στὸν Καΐρη νὰ ἐμφανισθεῖ ἐνώπιόν της καὶ νὰ ἀπολογηθεῖ . Ἀρνήθηκε τὶς κατηγορίες , τὶς ὁποῖες χαρακτήρισε κακόβουλες καὶ ὑποβολιμαῖες ποὺ σκοπὸ εἶχαν τὴν ἐξόντωση τοῦ ἰδίου καὶ τὴν καταστροφὴ τοῦ ἔργου του . Μετὰ τὴν ἀπολογία τοῦ αὐτὴ , συνελήφθει καὶ ἐφυλακίσθει . Τὸ 1839 καθαιρέθηκε ἀπὸ ἀρχιμανδρίτης καὶ μάλιστα πανηγυρικὰ . Οἱ στρατοφύλακές του , τὸν πέταξαν σὲ ἕνα κελὶ στὴν Σύρο καὶ τοῦ ἀπαγόρευσαν κάθε ἐπίσκεψη . Τὸ *παλαιὸ τραῦμα* στὸ πόδι τοῦ μολύνθηκε . Χωρὶς νοσηλευτικὴ φροντίδα πέθανε ἀπὸ σηψαιμία , θάνατο ἀργὸ καὶ ὀδυνηρό ! . Δὲν ἐπετράπη στοὺς συγγενεῖς του νὰ τὸν ἐνταφιάσουν . Τὰ ὀστᾶ τοῦ τὰ ἔριξαν στὸν ἀσβέστη γιὰ νὰ ἐξαφανισθοῦν .    

 Ὅσον ἀφορᾶ στὸ Ὀρφανοτροφεῖο , αὐτὸ ἔκλεισε ἀμέσως καὶ τὰ ὀρφανὰ τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ ἔθνους βρέθηκαν στοὺς δρόμους .

Ἰδοὺ ἕνας ἄλλος ἄθλος τοῦ χριστιανικοῦ σκοταδισμοῦ μέσα σὲ τόσους ἄλλους .  

Ἡ συνεργασία τῆς Ρωσίας μὲ τὸν κλῆρο διὰ τὴν ἐξόντωση τοῦ Θεόφιλου (Θωμὰ) Καΐρη .

Ἡ ἐφημερίδα *Ἀθηνᾶ* 28 Ὀκτωβρίου 1839 κατήγγειλε ὅτι τὸ φιλορωσικὸ κατεστημένο καὶ ὁ κλῆρος ἐπιχειροῦν νὰ καταστρέψουν τὴν παιδεία στὴν Ἑλλάδα . Τὸ δημοσίευμα τῆς εἶναι ἄκρως ἀποκαλυπτικό : *Μέχρι τοῦδε δὲν ἐδημοσιεύθη ἡ κατὰ τοῦ Διδασκάλου Θεόφιλου Καΐρου ἀπόφασις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου . Ἡ φυλακὴ τοῦ ὅμως ἐξακολουθεῖ εἰς τὸ πλοῖον , τὸ ὁποῖον τὸν περιφέρει τῆδε κακεῖσε , ἐπειδὴ φαίνεται ὅτι ὁ κύριος Γλαράκης , ὡς ἰατρὸς , θέλει νὰ τὸν διασκεδάζη (εἰς τὰ ἀμπάρια τοῦ τασκοτεινᾶ , χωρὶς φαγητὸ οὔτε θέρμανση) μὲ τὰ ταξείδια ὡς ὠφέλιμα μάλιστα καὶ εἰς τὴν πάσχουσαν ἤδη ὑγείαν του .  Χθὲς μάλιστα ἐπανῆλθε τὸ πλοῖον εἰς τὸν Πειραιὰ διὰ νὰ λάβη ἴσως τὰς περὶ Καΐρου τελευταίας της Γραμματείας διαταγᾶς* .

Καὶ σὲ ἄλλο σχόλιό της ἡ ἴδια ἡ ἐφημερίδα καταγγελει εὐθέως τὶς μυστικὲς διαβουλεύσεις μεταξύ του ὑπουργοῦ Γλαράκη καὶ τῶν Συνοδικῶν γιὰ παύση κάθε οὐσιαστικῆς παιδείας στὴν Ἑλλάδα .    

*Ἂν ὁ σκοπὸς τῶν Ἀνύτων καὶ Μελήτων καθὼς καὶ τοῦ Γραμματέως μας δὲν ἦτον ἡ καταδρομὴ τῆς παιδείας , διατὶ νὰ ζητήσουν νὰ παραλύσουν ἀμέσως τὸ Ὀρφανοτροφεῖον τῆς Ἀνδρου ; διατὶ ἀφοῦ ἐσήκωσαν τὸν Θεόφιλον Καΐρην , δὲν ἐφρόντισαν καν νὰ στείλουν ἄλλους διδασκάλους , διὰ νὰ ἐξακολουθήσουν τὴν ἐκπαίδευσιν τῶν ὀρφανῶν καὶ τῶν ἄλλων μαθητῶν αὐτοῦ ; Χάρις εἰς τὴν διαγωγὴν τῶν κυρίων τούτων , ἤτις δὲν μᾶς ἀφήνει τουλάχιστον τὸν παραμικρὸν δισταγμὸν ὡς πρὸς τοὺς σκοποὺς καὶ τὰ σχέδια τῶν* .

Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἐλεγχόμενη κατὰ τὸ πλεῖστον ἀπὸ τοὺς Ρωμιοὺς καὶ τοὺς Ρωσόφιλους συνεδρίασε μὲ ἄκρα μυστικότητα 23 Ὀκτωβρίου καὶ ἀποφάσισε τὴν καθαίρεση τοῦ Καΐρη ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ σχῆμα .

Στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1839 ὁ Ὄθωνας ἐκδίδει βασιλικὸ διάταγμα , μὲ τὸ ὁποῖο δίνεται ἐντολὴ γιὰ τὸν ἐγκλεισμὸ τοῦ φιλοσόφου Καΐρη στὴν μονὴ Εὐαγγελίστριας τῆς Σκιάθου - ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἀναχρονιστικὰ μοναστήρια στὴν Ἑλλάδα . 

Ὁ ἄσπλαχνος ἡγούμενος Φλαβιανὸς διέταξε τοὺς καλόγερους δεσμοφύλακες τοῦ Καΐρη νὰ τοῦ φερθοῦν ὅσο πιὸ σκληρὰ γινόταν μέχρι ὁ Καΐρης νὰ ἀποκηρύξει τὶς πεποιθήσεις του . Τὸ κελὶ τοῦ ἦταν ὑπόγειο , κάθυγρο καὶ ἀνήλιαγο . *Γέρος καὶ ἄρρωστος ὁ Καΐρης , τρέμοντας ἀπὸ τὸ κρύο καὶ τὴν ὑγρασία , χωρὶς ροῦχα γιὰ νὰ προφυλαχθεῖ ἢ σκεπάσματα γιὰ νὰ ζεσταθεῖ τὶς παγωμένες νύκτες , περνοῦσε μαρτυρικὲς ὧρες στὸ κελὶ τῆς μονῆς Φανερωμένης . Ἀλλὰ δὲν λύγισε οὔτε στιγμὴ καὶ ὑπέφερε περήφανα τὸ μαρτύριό του , προτιμώντας τὴν τρομερὴ κακοπάθεια ἀπὸ τὴν ἐγκατάλειψη καὶ τὴν προδοσία τῶν ἀρχῶν του* .  Τάσος Βουρνᾶς *Θεόφιλος Καΐρης* , σειρὰ *Ἀφορισμένοι ἀπὸ τὸ Κατεστημένο* σὲλ 122 ἔκδ. *Κώστας Μπούζας* Ἀθήνα 1979 .

Ἡ ἐφημερίδα *Ἀθηνᾶ* μὲ ἄρθρο τῆς (14 Νοεμβρίου 1839) , ποὺ φέρςι τὸν τίτλο *Ὁ διωγμὸς τοῦ Καΐρου εἶναι κατὰ τῆς παιδείας καὶ ὄχι ὑπὲρ τῆς θρησκείας* ἐπιτίθεται κατὰ τῶν σκοταδιστῶν καὶ προσωπικὰ κατὰ τοῦ Γλαράκη , καταγγέλλοντας τὸν ὡς φωτοσβέστη ποὺ ἀκολουθεῖ διατεταγμένη ἀποστολὴ , ἐφόσον κλείνει σχολεῖα σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα .

 Θὰ παρουσιάσω τὸ ἐν λόγω δημοσίευμα ποὺ ἀποτελεῖ ντοκουμέντο : διότι δείχνει τὴν μεθοδευμένη καὶ ὑπὸ τοῦ Πατριαρχείου ὑποδεικνυόμενη γραμμὴ , ὅτι τὰ σχολεῖα τῶν διαφωτιστῶν ἔπρεπε νὰ ἐκλείψουν .

Ὁ Καΐρης ἦτο μὲν τὸ κραυγαλέο γεγονὸς ἐξαιτίας τῆς πανελλήνιας ἐμβέλειάς του , ὡστόσο ἡ ἐφημερίδα *Ἀθηνᾶ* μαρτυρεῖ ὅτι σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα ἐκείνη τὴν περίοδο ἔκλειναν σχολεῖα , διώκονταν δάσκαλοι καὶ χτυπιόταν μὲ κάθε μέσον ἡ Ἑλληνικὴ Παιδεία .

Ἡ δὲ συνωμοσία τῆς *Φιλορθοδόξου Ἑταιρείας* δὲν ἔχει ἀκόμα ἀποκαλυφθεῖ .

14 Νοέμβρη 1839 :

Γράφει ἡ *Ἀθηνᾶ* σὲ ἄρθρο της μὲ τίτλο *Ὁ διωγμὸς τοῦ Καΐρου εἶναι κατὰ τῆς Παιδείας καὶ ὄχι ὑπὲρ τῆς θρησκείας* :

*Δὲν ἠξεύρομεν ἂν παίζοντες ἢ σπουδάζοντες θέλουν νὰ μᾶς πείσουν οἱ διῶκται τῆς παιδείας , ὅτι ἡ καταδρομὴ τοῦ Καΐρου ἔχει σκοπὸν ἄλλον , παρὰ τὴν καταδρομὴν τῆς παιδείας αὐτῆς . Ἠμεῖς τουλάχιστον , ἐξετάζοντες τὰ πράγματα , τὰ μόνα μέσα ἐπὶ τῶν ὁποίων πρέπει νὰ στηρίζεται πᾶς ἄνθρωπος , ὁδηγόμενος καὶ ἀπὸ αὐτὸν τὸν κοινὸν νοῦν , εὐρίσκομεν ὅτι αὐτὰ ταῦτα προδίδουν τὸν σκοπὸν τῶν αὐτὸν ΄ καὶ ὅπου τὰ πράγματα φωνάζουσιν , οἱ λόγοι εἶναι περιττοὶ . Ὁ Καΐρης λέγουν ἐδίδασκε θεοσέβειαν ΄ καὶ νὰ σέβεται τὶς τὸν θεὸν , τὸν ποιητὴν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γὴς , εἶναι κὰτ΄ αὐτοὺς ἀσέβημα ἢ καὶ ἀδίκημα ἐσχάτης προδοσίας ΄ δεδόσθω . Ἂλλ΄ ἐρωτῶμεν καὶ ἂν ὑποτεθῆ ὅτι ὁ Καΐρης εἶναι θεοσεβής  , ἔπρεπε νὰ ἐξαλειφθῆ ἀπὸ τὸ πρόσωπον τῆς γὴς ; Τὸ ἐκπαιδευτικὸν ἢ κοινοβιακὸν κατάστημα (τὸ ὀρφανοτροφεῖον) τῆς Ἀνδρου , τί πταίει κατὰ τοῦτο ; Ἂν ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἢ μᾶλλον ὁ ἐπὶ τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως καὶ ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Γραμματεὺς δὲν ἦτο ὄργανον τῆς καταδρομῆς τῆς Παιδείας δὲν ἤθελε φροντίσει ἄραγε , ὥστε σηκώνων ἂπ΄ἐκεῖ τὸν θεοσεβῆ ἢ θεοβλαβῆ Καΐρην νὰ τὸν ἀντικαταστήση ἀπὸ ἄλλον μὴ θεοσεβῆ ἢ θεοβλαβῆ χριστιανὸν , διὰ νὰ ἐξακολουθήση τὴν ἐκπαίδευσιν τῆς ἐκεῖ νεολαίας καὶ τοιουτοτρόπως ὄχι μόνον νὰ μᾶς κλείσουν τὸ στόμα , ἀλλὰ καὶ τὴν παιδείαν νὰ ἱκανοποιήσουν καὶ συνχρόνως νὰ δείξουν καὶ εἰς τὸν ἔξω κόσμον , ὅτι εἶναι μὲν ζηλωταὶ τῆς χριστιανικῆς θρησκείας ἀλλὰ καὶ τῆς παιδείας αὐτῆς , τῆς ἀχωρίστου ἀπὸ τὴν λογικήν του Χριστοῦ λατρείαν , τὴν λατρείαν τοῦ πατρὸς τῶν φώτων ; Ἂλλ΄ὄχι ! καταδιώκεται ὁ Καΐρης καὶ μόλις σηκώνεται ἀπὸ τὴν Ἀνδρον καὶ ἀμέσως διαλύεται τὸ σχολεῖον καὶ μένουν τόσοι μαθηταὶ καὶ ὀρφανὰ ἐγκατελελειμένα καὶ ἀπροστάτευτα ΄ καὶ τὸ περιεργότερον ἀκόμη , ὁ κύριος Διοικητὴς Τήνου καὶ Ἀνδρου σχολιάζει καὶ αὐτοὺς τοὺς κτίστας καὶ λειτουργοὺς καὶ οὐδὲ συγχωρεῖ τοὺς ἐπιστάτας τοῦ καταστήματος νὰ ἐξακολουθήσουν τὴν τόσον προχωρημένην ἐπισκευὴν ἢ ἐποικοδομὴν αὐτοῦ , ἂλλ΄οὐδὲ νὰ τὸ σκεπάσου κατὰ μέρος , διὰ νὰ προφυλαχθῆ κὰν ἀπὸ τὰς βροχᾶς καὶ τὰς κακοκαιρίας τοῦ χειμῶνος . Τοιουτοτρόπως λοιπὸν , διὰ νὰ διαλυθῆ ἓν σχολεῖον , ἐν ἐκπαιδευτικὸν κατάστημα , ἀρκεῖ νὰ σφάλη κὰτ΄αὐτοὺς εἰς διδάσκαλος καὶ ὄχι μόνον αὐτὸ τὸ ἠθικὸν πρόσωπον , ἀλλὰ καὶ τὸ οἰκοδόμημα πρέπει νὰ κατεδεφισθῆ . Ἰδοὺ οἱ φίλοι της παιδείας , τοῦ ἔθνους ΄Ἰδοὺ οἱ σκοποὶ καὶ τὰ φρονήματα τῶν* .

Μετὰ ἡ ἐφημερίδα ἀρχίζει νὰ περιγράφει πὼς ἡ *συμμορία* ὅπως ἀποκαλεῖ αὐτὴ , τοὺς ρωμιω - ρωσόφιλους , ἔκλεινε τὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα ὅπου μποροῦσε *Ἂλλ΄ἡ κατὰ τῆς παιδείας συμμορία.....ἐφρόντιζε καὶ φροντίζει κὰθ΄ἑκάστην , ὥστε καὶ αὐτὰ τὰ παρὰ τῆς Κυβερνήσεως συσταθέντα σχολεῖα καὶ γυμνάσια νὰ παραλύη καὶ μάλιστα ὅπου εὑρίσκει ἀναισθήτους καὶ ἀπειροκάλους πολίτας καὶ ὅπου οἱ Διοικηταὶ καὶ Δήμαρχοι ὁδηγοῦνται ἀπὸ τὸ πνεῦμα τῆς καταδιωκτικῆς ταύτης συμμορίας* .

Πρῶτο θύμα τῶν ρωμιῶν ἦταν τὸ Γυμνάσιο τοῦ Ναυπλίου .

Οἱ καθηγητὲς τοῦ , Θεοδόσιος Περγαμηνὸς φιλόλογος , Βερνάρδος μαθηματικὸς , Ψύχας φυσικομαθηματικὸς , Φαβρίκιος λατινικῆς φιλολογίας καὶ ἄλλοι ἐκδιώχτησαν κακὴν - κακῶς . *Ἐπὶ τῆς κεφαλῆς τοῦ Γυμνασίου τούτου εἶχε διορισθῆ δὶ ἔλλειψιν διδασκάλων , ὁ σχολαστικὸς Λεόντιος ΄ὁ ἄνθρωπος οὗτος , ὁδηγούμενος ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ τάγματος ... ἐφρόντισεν , ὥστε κανεὶς ἀληθῶς πεπαιδευμένος νὰ μὴ μείνη εἰς τὸ Γυμνάσιο τοῦτο ΄ μύριους τρόπους ἐμηχανεύθη...ἐωσότου νὰ μεταθέση τὸν ἐνάρετον καὶ ἀρκετὰ παπαιδευμένον , ὡς πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν φιλολογίαν μάλιστα , Θεοδόσιον Περγαμηνὸν καὶ νὰ τὸν ἀντικαταστήση μὲ τὴν ἐσχάτην ἀλογίαν καὶ ἀμάθιαν . Ἀφοῦ δ΄ἐκατώρθωσεν , ὡς ὁμολογοῦν ὁμοφώνως ὅλοι οἱ καθηγηταὶ , τὸν σκοπὸν τοῦτον , ἐκίνησε πάντα λίθον διὰ νὰ τοὺς φέρη εἰς τοιαύτας δυσαρέσκειας , ὥστε νὰ βιασθοῦν νὰ ζητήσουν ἢ τὴν ἀπαλλαγὴν τοῦ Γυμνασίου ἀπὸ τὸν εὐσυνείδητον Γραμματιστὴν τοῦτον ἢ νὰ ζητήσουν τὴν παραίτησην τῶν . Αλλά μήπως εὐρῆκε καμμίαν δυσκολίαν ὁ κ. Γλαράκης διὰ νὰ ἀπομακρύνη καὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα αὐτὸν ἀκόμη τὸν χρηστὸν καὶ σπάνιον εἰς τὸ ἔθνος μᾶς μαθηματικὸν Βαρνάρδον καὶ νὰ ἀπολύση τὸν φυσικομαθηματικὸν Ψύχαν ὁμοὺ μὲ τὸν Λατινοδιδάσκαλον Φαβρίκιον καὶ ἄλλους ;

Τοιουτοτρόπως λοιπὸν κατήντησε τὸ Γυμνάσιον σήμερον τῆς Ναυπλίας ἀληθινὸν σχολαστήριον ἢ μᾶλλον κολαστήριον* .

Ἐν τῷ μεταξὺ οἱ τοπικὲς ἀρχὲς τοῦ Ναυπλίου , διορισμένες ἀπὸ τὸν Γλαράκη , ἔκαναν τὰ πάντα γιὰ νὰ πειθαρχοῦν στὶς ὑποδείξεις τοῦ ὑπουργοῦ . Καὶ ἂν κανεὶς ἀναρωτιέται πὼς ἦταν δυνατὸν ὅλοι αὐτοὶ οἱ κυβερνητικοὶ λειτουργοὶ νὰ σαμποτάρουν τὴν παιδεία , σᾶς ὑπενθυμίζω ὅτι τότε κυριαρχοῦσε ἡ ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας , πὼς ἡ μόρφωση καὶ ἡ ἐνασχόληση μὲ τὶς θετικὲς ἐπιστῆμες ὁδηγοῦν στὴν ἀθεΐα .

Γιὰ νὰ σώσουν λοιπὸν τὶς ψυχὲς τῶν Ἑλλήνων ἔκλειναν ἢ ἀπαξίωναν τὰ σχολεῖα .! 

Σωστὰ λοιπὸν ἀναφέρει ἡ ἐφημερίδα *Ἀθηνᾶ* : *....ἡ ἐντολὴ τὴν ὁποία τοῦ ἐπιβάλλει (τοῦ κοῦ Γλαράκη) ἡ συμμορία τοῦ εἶναι τὸ νὰ σκοτίση καὶ ὄχι νὰ φωτίση τοὺς Ἕλληνας* .

Θύματα τῶν Ρωμιῶν εἶναι στὴν σειρὰ τὰ σχολεῖα τῆς Πελοποννήσου , τὰ Δημοδιδασκαλεῖα , ἀλλὰ καὶ τὰ σχολεῖα εἰς τὴν Στερεὰν Ἑλλάδα . *Δία δὲ τὸν διοργανισμὸν καὶ τὰς προόδους αὐτῶν , ἀφίνομεν τοὺς ἴδιους κατοίκους τῆς Ἑλλάδος νὰ ὁμολογήσουν ΄ ὥστε ἐξ΄ἁπάντων τούτων ἠμποροῦμεν νὰ εἴπωμεν , ὅτι ἡ παιδεία τὴν ὁποίαν ὀποσοῦν ἐμψύχωσαν οἱ προκάτοχοι τοῦ κυρίου Γλαράκη (προκάτοχοι = διαφωτιστές) , βαθμηδὸν παραλύεται παντοῦ εἰς τὰς μέρας τούτου καὶ ἡ κοινωνία μᾶς προετοιμάζεται νὰ γίνη κοινωνία Μουζίκων καὶ Τσαράνων καὶ ὄχι κοινωνία λογικῶν ἀνθρώπων...* .

Καὶ ἐν΄κατακλείδι τοῦ ἄρθρου της ἡ *Ἀθηνᾶ* ἐφημερίδα ἐπιστρέφει στὴν δίωξη τοῦ Καΐρη , ποὺ στάθηκε ἀφορμὴ γιὰ τὸ ἐν΄λόγω δημοσίευμά της καὶ γράφει : *Δὲν κατεδιώχθη λοιπὸν ὁ Καΐρης , διότι προσέβαλε τὴν χριστιανικὴν θρησκείαν , διότι οἱ δίωκται τοῦ τόσον σέβας ἔχουν πρὸς τὴν θρησκείαν ταύτην , ὅσον ὁ πρακτικὸς τῶν βίος εἶναι ὅλως διόλου ἀντιχριστιανικὸς ΄κατεδιώχθη (ὁ Καΐρης) , διότι ἐφώτισε τὴν νεολαίαν καὶ διότι ἀπαρνήθη τὸν ἑαυτόν του καὶ ἀφιερώθη ὅλως διόλου εἰς τὴν λογικὴν τῶν Ἕλληνων ἀνάπτυξιν ΄αὐτοὶ εἶναι οἱ κύριοι λόγοι της καταδιώξεώς του . Πλὴν ἠμποροῦμεν νὰ βεβαιώσωμεν τοὺς ἐπιτετραμμένους τὸν διωγμὸν τῆς παιδείας μας , ὅτι πρὸς κέντρα λακτίζουν καὶ ὅτι ἄλλο δὲν κατορθώνουν μὲ τὰς ἐνέργειας τῶν , εἰμὶ νὰ διεγείρουν ἐπὶ πλέον τὴν ὄρεξιν τῶν Ἑλλήνων πρὸς τὴν παιδείαν αὐτήν* . 

Ἂς ὑπενθυμίσω ἐδῶ πὼς οἱ Βαυαροὶ ἀντιβασιλεῖς τοῦ ἀνήλικου Ὄθωνα ἀπρόθυμοι νὰ δαπανήσουν χρήματα ἀπὸ τὸ δημόσιο ταμεῖο γιὰ τὴν παιδεία τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ , ἀνέθεσαν στὴν ἐκκλησία τὴν χρηματοδότηση καὶ τὴν παιδεία . Ἔτσι ἡ ἐκκλησία λαμβάνει τὸν ἔλεγχο τοῦ περιεχομένου τῆς διδασκαλίας . Βέβαια ἡ βαυαρικὴ ἀντιβασιλεία εἶχε κάθε λόγο νὰ συμμαχήσει μὲ τὴν ἐκκλησία καὶ νὰ τῆς παραχωρήσει τὸν πλήρη ἔλεγχο τῆς ἐκπαίδευσης τῶν Ἑλληνοπαίδων , διότι ἔτσι *κλείδωνε* τὴν ἀσφαλῆ διαιώνιση τοῦ καθεστῶτος τῆς *ἐλέω Θεοῦ* μοναρχίας . Διότι ἕνας μονάρχης ποὺ κυβερνᾶ *ἐλέω Θεοῦ* χρειάζεται καὶ ἕνα ἐκπαιδευτικὸ σύστημα , τὸ ὁποῖο νὰ πείθει ἀπὸ νωρὶς τοὺς ὑπηκόους του γιὰ τὴν θεόθεν ἐξουσία του . Καὶ ἡ ἐκκλησία ποὺ στὰ προεπαναστατικὰ χρόνια στήριζε *τὴν ἰσχυρᾶν βασιλείαν τῶν ὀθωμανῶν* , ἐπιστρατεύθηκε νὰ ὑπηρετήσει κὰτ΄ἀναλογίαν τὴν ξενόφερτη βασιλεία τῶν Βαυαρῶν .

Δεκέμβριο τοῦ 1839 ἀποκαλύπτεται ἡ συνομωτικὴ δράση τῆς *Φιλορθόδοξου Ἑταιρείας* τῆς παρακρατικῆς ὀργάνωσης ὑπεύθυνη διὰ τὴν διάλυση τῆς Παιδείας καὶ τὴν δίωξη τοῦ Καΐρη .

Τὸ ξεσκέπασμα τῆς συνωμοσίας ἔδωσε ἀφορμὴ στοὺς φοιτητὲς τῆς Ἀθήνας νὰ ἐκφράσουν τὴν δυσαρέσκειά τους πρὸς τὸν Γλαράκη . Τὴν νύκτα τῆς 30ης Δεκεμβρίου οἱ φοιτητὲς περικύκλωσαν τὸ σπίτι τοῦ ὑπουργοῦ , ἄναψαν ὁλόγυρα φωτιὲς καὶ φώναζαν συνθήματα ἐναντίον του καὶ ὑπὲρ τοῦ Συντάγματος . Ὁ Στρατηγὸς Μακρυγιάννης στὰ *Ἀπομνημονεύματα* δίνει τὴν ἑξῆς μαρτυρία : *Τὸ 1839 Δεκέμβριον μήνα ξεσκέπασαν μίαν ἑταιρείαν ὀλέθρια διὰ τὴν πατρίδα καὶ Βασιλέα . Δούλευε ἐδῶ μέσα εἰς τὸ κράτος κι ἔξω εἰς τὴν Τουρκία - κ΄ἐδῶ εἰς τὴν πρωτεύουσα ἦταν οἱ ἀρχηγοί της...Ἡ ἑταιρεία αὐτείνη ὀνομάζεται Φιλορθόδοξος....Στὸ μυστικὸν ἦταν κι ὁ ὑπουργὸς Γλαράκης , ὁ Οἰκονόμος....* .

>>συνέχεια της Προμηθέας ο Λόγος(7)>> 

<<πίσω στης Προμηθέας ο Λόγος(5)<<

<<αρχική σελίδα περί της Προμηθέας ο Λόγος<<

<<Διωγμοί φιλοσόφων και μύθοι<<